| RODZAJ | Brzoza |
| GATUNEK | brodawkowata |
| RODZINA | Brzozowate (Betulaceae) |
| NAZWA ŁACIŃSKA | Betula pendula |
| WYSTĘPOWANIE | Występuje w chłodniejszych rejonach Azji i Europy oraz w Afryce Północnej (Maroko), rozprzestrzenia się też w innych rejonach i jest uprawiana w wielu krajach świata. W Polsce jest pospolita na całym niżu i w niższych położeniach górskich. |
| STATUS | Gatunek rodzimy |
| POKRÓJ | Osiąga do 30 m wysokości. Korona jest silnie rozwinięta, u starszych drzew rzadka, z długimi, cienkimi i zwisającymi z konarów gałązkami. Pień średnio gruby, często nieco wygięty lub pochylony, zwykle widoczny prawie do samego wierzchołka albo delikatnie rozwidlony w górnej części korony, czasami wielokrotny. Konary średniej grubości, w początkowej fazie wznoszące się ukośnie, przy końcach lekko opadające. Gałązki bardzo cienkie, u dorosłych drzew wyjątkowo długie i zwieszające się pionowo podobnie jak u wierzby płaczącej.
|
| KORA, PĘDY | Kredowobiała kora stanowi niewątpliwie najlepszą cechę rozpoznawczą. U młodych drzew długo pozostaje ona gładka, posiada jedynie ciemne, kreskowate, poziome przetchlinki i miejscami łuszczy się poprzecznie bardzo cienkimi pasmami, podobnymi do zwijających się ruloników bibuły. U dorosłych drzew kora w dolnej części pnia jest głęboko spękana na czarnobiałe poletka; jest to cecha charakterystyczna gatunku, odróżniająca brzozę brodawkowatą od wielu innych brzóz, m.in. od bardzo podobnej do niej brzozy omszonej (której kora zawsze pozostaje gładka lub jest co najwyżej bardzo delikatnie spękana). Młode gałązki są ciemne, nieowłosione, pokryte gruczołami. Pączki są nagie, lepkie, u nasady rozszerzone, na wierzchołku zaostrzone.
 |
| LIŚCIE | Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka trójkątna do romboidalnej, długo zaostrzona, nieduża - do 5 cm, na brzegu ostro i nieregularnie podwójnie piłkowana, z góry zielona do ciemnozielonej, pod spodem jasnoszarozielona, obustronnie naga, w dotyku cienka i delikatna, z 6-9 parami nerwów bocznych. Ustawienie: skrętoległe na 2-3cm, cienkich, jasnozielonkawych ogonkach.
 |
| KOLOR KWIATÓW | ...
 |
| ILOŚĆ PŁATKÓW | niepozorne
|
| OWOCE | Drobne, oskrzydlone orzeszki ukryte w zwisających na szypułkach podłużnych szyszeczkach. Szyszeczki walcowate, długośći 2-4cm, początkowo jasnozielone, po dojrzeniu brązowe. Pojedyncze orzeszki maleńkie - długości ok. 2mm, jajowate, opatrzone dwoma błonkowatymi skrzydełkami, osadzone w kątach trójklapowych łusek o charakterystycznym kształcie. Owocostany po dojrzeniu całkowicie rozpadają się na drzewie, pozostawiając na gałęzi jedynie cienki, sterczący trzpień.
 |
| OPIS | Kwiaty rozdzielnopłciowe, rozmieszczone jednopiennie, wiatropylne, zebrane w kotkowate kwiatostany. Kotki męskie zgrupowane po kilka sztuk, zwisające bez szypułek, walcowate, długości 4-10cm, pojawiają się latem poprzedniego roku i zimują na drzewie; są wtedy koloru czerwonobrązowego, zakwitając w kwietniu zabarwiają się na żółto, a po przekwitnięciu blakną. Kotki żeńskie osadzone na szypułkach, początkowo cienkie i sterczące w górę, długośći 2-4cm, czerwonawe, po pewnym czasie przekształcają się w zwisające, walcowate owocostany koloru jasnozielonego.
 |
| SIEDLISKO | Występuje na suchych, piaszczystych terenach, na nieużytkach, w lasach liściastych, borach mieszanych i sosnowych, w zaroślach i na zarębach, wzdłuż szlaków kolejowych. Drzewo pionierskie, posiadające bardzo niewielkie wymagania środowiskowe i glebowe. Jest gatunkiem wybitnie odpornym na niskie temperatury i surowy klimat, zdecydowanie światłolubnym, odpornym na suszę i zanieczyszczenia powietrza. |
| WYSOKOŚĆ | do 30 m. |
| OKRES KWITNIENIA | Kwiecień - maj. |
| CECHY CHARAKTER. | Kora biała. Liście długości 3-8 cm, nerwów bocznych najczęściej 6-7. |
| WŁASNOŚCI LECZNICZE | Pozyskiwany wiosną sok (oskoła) zawiera głównie fruktozę, liczne sole mineralne (potas, miedź, mangan, fosfor i wapń) oraz witaminę B. Surowiec zielarski: wysuszone liście, kora. |
| UWAGI | Inne nazwy: brzoza zwisła. Formy brzozy brodawkowatej pozbawionej betuliny i przez to o korze nie bielejącej nazwano brzozą czarną. Forma ta dawniej opisywana była jako odrębny gatunek pod nazwą Betula obscura Kotula. Forma ta występuje głównie w Europie Środkowo-Wschodniej, w Czechach, Polsce, na Słowacji i Ukrainie. W Polsce spotykana głównie na Podkarpaciu i niekiedy w Tatrach. Pojedyncze okazy można spotkać w Kampinoskim Parku Narodowym. Najwyższa w Polsce (i w Europie!) brzoza brodawkowata rośnie na terenie Białowieskiego Parku Narodowego i mierzy 36,4 m. |
