| RODZAJ | Lipa |
| GATUNEK | szerokolistna |
| RODZINA | Ślazowate (Malvaceae) |
| NAZWA ŁACIŃSKA | Tilia platyphyllos |
| WYSTĘPOWANIE | Środkowa i południowa Europa, Kaukaz. W Polsce jej stanowiska naturalne występują tylko na niewielkim obszarze na południu kraju. |
| STATUS | Gatunek rodzimy |
| POKRÓJ | Bardzo wysokie i okazałe drzewo liściaste o grubym, prostym pniu oraz gęstej, kopulasto wysklepionej koronie. Pień bardzo gruby (u starych drzew czasami o imponujących rozmiarach), prosty i regularny, wysoki. Korona gęsto ugałęziona, u młodych drzew posiada regularnie sercowaty kształt z wyraźnie zaznaczonym wierzchołkiem, z czasem staje się szeroka (choć jednak zwykle pozostaje bardziej wyciągnięta w górę niż rozłożysta) i wysoko, kopulasto wysklepiona. Konary bardzo grube, w dolnej części korony łukowato zwieszające się (czasami aż do samej ziemi), wyżej dość prosto wzniesione ku górze. Końcowe gałązki cienkie i delikatne, raczej krótkie.
 |
| KORA, PĘDY | Kora młodych drzew zielonkawa i gładka, z czasem staje się (srebrzysto)szara do szarobrunatnej i pokryta gęstą siecią dość płytkich, rozgałęziających się, podłużnych listewek. Młode pędy okrągłe w przekroju, zielonkawoczerwone lub czerwonawe do ciemnoczerwonobrązowych, prawie zawsze przynajmniej częściowo aksamitnie owłosione. Pąki jajowate, na wierzchołku lekko zaostrzone, z dwiema nierównymi łuskami, od strony nasłonecznionej czerwone do czerwonobrązowych, od zacienionej żółtozielonkawe, poza tym błyszczące i nagie. Pąki boczne podobnej wielkości co wierzchołkowe, odstające od pędu.
|
| LIŚCIE | Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka sercowata, często o niesymetrycznej nasadzie, na wierzchu zaostrzona (ale nie tak nagle jak u lipy drobnolistnej), długości 7-12 cm, na brzegu ostro i drobno, nieregularnie piłkowana (brzeg blaszki opuszczony - różnica w stosunku do lipy drobnoletnej, ząbki są skierowane do przodu), obustronnie zielona), matowa, bardzo delikatnie owłosiona, od spodu jaśniejsza, z gęstymi kępkami kremowobiałych włosków w kątach nerwów (różnica w stosunku do lipy drobnolistnej, u której włoski są rude). Ustawienie skrętoległe na ogonkach.
 |
| KOLOR KWIATÓW | żółty
|
| ILOŚĆ PŁATKÓW | 5
|
| OWOCE | 1- lub 2-nasienne, małe, kuliste orzeszki o średnicy 8-10mm (nieco większe niż u lipy drobnolistnej), brązowawe i owłosione. Cechą charakterystyczną gatunku jest wyraźne, odstające żebrowanie orzeszków (5 żeberek) oraz duża twardość ich skorupki (nie dają się łatwo zgnieść w palcach); obie te cechy wyraźnie odróżniają lipę szerokolistną od lipy drobnolistnej, u której orzeszki są gładkie i mają cienką łupinę.
|
| OPIS | Kwiaty obupłciowe, owadopylne i bardzo miododajne, tworzone mniej licznie niż u lipy drobnolistnej, zebrane po 1-3, w wierzchotkowate, zwisające (ukryte pod liśćmi) kwiatostany, których bardzo długie i cienkie szypułki są zrośnięte z charakterystycznie wydłużoną, języczkowatą, jasnozieloną podsadką długości 5-12 cm. Pojedyncze kwiaty do 1 cm średnicy, nieco większe niż u lipy drobnolistnej, żółtawobiałe, posiadające podwójny, 5-krotny, wolnopłatkowy okwiat, 1-słupkowe, z licznymi pręcikami.
|
| SIEDLISKO | Od nizin po niskie partie gór, głównie jako domieszka w ciepłych lasach liściastych, najczęściej wiązowo-klonowo-dębowych i bukowo-lipowych. Rośnie najczęściej pojedynczo, rzadko tworzy zwarte drzewostany. Gatunek bardziej wymagający niż lipa drobnolistna, preferujący gleby lekkie, żyzne i wilgotne, ciepłolubny i cieniolubny, mrozoodporny, ale wrażliwy na wiosenne przymrozki, atakowany przez liczne szkodniki, niezbyt odporny na zanieczyszczenia powietrza. |
| WYSOKOŚĆ | do 30 m. |
| OKRES KWITNIENIA | Czerwiec - lipiec. |
| CECHY CHARAKTER. | Liscie spodem, zwłaszcza na nerwach, miękko owlosione, z pęczkami białawych włosków w kątach nerwów. |
| WŁASNOŚCI LECZNICZE | Kwiaty lip są szeroko stosowane w ziołolecznictwie, a także wytwarza się z nich herbatę ziołową. |
| UWAGI | Najstarsza nasza lipa szerokolistna rośnie w miejscowości Czarny Potok w gm. Łącko (woj. małopolskie) i liczy ponad 500 lat. |
